چگونه بهترین سامانه آموزش مجازی را انتخاب کنیم؟

این گروه سامانه‌ها، دارای پیشینه‌ای قابل توجه در دانشگاه‌های ایران هستند. مهم‌ترین نرم افزار مورد استفاده در این گروه که در ایران مورد توجه کاربران قرار گرفته است Moodle است. دانشگاه‌های مطرحی چون شریف، خواجه نصیر، دانشگاه تهران، گیلان و... از مودل برای آموزش مجازی استفاده می‌کنند.

این گروه سامانه‌ها، دارای پیشینه‌ای قابل توجه در دانشگاه‌های ایران هستند. مهم‌ترین نرم افزار مورد استفاده در این گروه که در ایران مورد توجه کاربران قرار گرفته است Moodle است. دانشگاه‌های مطرحی چون شریف، خواجه نصیر، دانشگاه تهران، گیلان و... از مودل برای آموزش مجازی استفاده می‌کنند.

بعد از شیوع کرونا بسیاری از مراکز آموزشی و مدارس اقدام به استفاده از این مجموعه راهکارها کردند و شرکت‌های متعددی شروع به ارائه این خدمات نمودند.
هر چند که این نرم افزارها ذاتا برای جلسات مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرند با این حال مورد اقبال کاربران ایرانی واقع شده‌اند. اما باید توجه داشت که نباید از این سامانه‌ها انتظار داشت که به عنوان یک سیستم مدیریت یادگیری یا همان LMS عمل کنند.
در واقع اینها فقط بخش کلاس آنلاین از LMS هستند در حالیکه یک سیستم LMS پروفایل محور بوده و می‌تواند به عنوان یک مدرسه مجازی کلیه نیازهای آموزشی یک مدرسه یا مرکز آموزش را پوشش دهد.
باید گفت که در صورت تهیه سرویس ویدئو کنفرانس نیاز است که بخش‌های دیگر نیاز آموزشی به صورت جداگانه تهیه گردد. مواردی همچون ارسال و دریافت تکالیف، آزمون‌ها، حضور و غیاب و...
در ادامه به مقایسه برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های 3 سامانه اسکای روم، ادوب کانکت و بیگ بلو باتن می‌پردازیم:

نرم افزار ادوبی کانکت (Adobe Connect) نرم‌افزاری برای آموزش از راه دور، کنفرانس وب، ارائه و نمایش صفحه کامپیوتر از راه دور است.

بیگ بلو باتن (BigBlueButton) یکی از ابزارهای برگزاری وبینار و یک سیستم وب کنفرانس و تحت وب است که برای یادگیری آنلاین طراحی شده است.

اسکای‌روم (Skyroom) یک پلتفرم بومی است که امکان برگزاری وبینار، آموزش آنلاین و جلسات وب‌کنفرانس را را به سادگی فراهم می‌کند.

باید توجه داشت که مودل به عنوان یک LMS می‌تواند با انواع سامانه ویدئویی سازگار شود. سامانه‌هایی همچون بیگ بلوباتن، ادوب کانکت، زوم و....
مودل سامانه منحصر به فردی با تمامی امکانات مورد نیاز یک مرکز آموزش است. امکاناتی همچون:

1. نصب و پیکربندی بر روی سرورهای مرکز آموزش

برای استفاده از روش اول نیاز است که مرکز آموزش اقدام به تامین زیرساخت های خود (سرور، پهنای باند، اینترنت مناسب) متناسب با تعداد افراد مرکز آموزش نماید. سپس جهت نصب و راه اندازی و پشتیبانی مودل و بیگ بلوباتن پیمانکار مورد نظر را یافته و جهت عقد قرارداد اقدام نمایید.

مهم‌ترین حسن این روش، امکان شخصی‌سازی انحصاری کلیه ویژگی‌ها و امکانات برای مرکز آموزش است. که باید در کنار معایب و هزینه‌های آن بررسی شود.

1. بزرگترین عیب در این روش هزینه‌های مربوط به تامین زیرساخت و پیاده‌سازی و نگهداری آن است. با این که Moodle و BigBlueButten هر دو بازمتن هستند، با این حال پیاده‌سازی آنها جهت استفاده برای مرکز آموزش پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد و مهم‌تر آنکه برای بهره‌وری از یک سرویس پایدار نیاز است که حتما سخت‌افزار متناسب با تعداد کاربر تامین گردد.
2. ایراد دیگر این روش تغییرات در تعداد کاربران است. در صورت کاهش یا افزایش تعداد کاربران، سخت افزار می‌تواند تغییر پیدا کند و از همان ابتدا نمی‌توان یک سخت‌افزار گران را خریداری کرد.
3. ایراد سوم هزینه‌های نگهداری مودل و بیگ بلوباتن است. مودل ذاتا نرم افزار پیچیده و مملو از تنظیمات متعدد است که می‌تواند کاربران را دچار سردرگمی کند و در طول زمان نیازهای کاربران می‌تواند تغییر نماید. از همین رو در صورت نصب این سامانه در سازمان لازم است که حتما هزینه‌های پشتیبانی آن جداگانه در نظر گرفته شود.

2. استفاده از LMS بر روی بستر ابری و از پیش آماده شده:

منظور از نسخه ابری به زبان ساده این است که شرکت ارائه دهنده LMS کلیه نصب، راه اندازی‌ها و تنظیمات عمومی را از قبل داخل نرم افزار انجام داده است. از همین رو دیگر شما هیچ دغدغه‌ای بابت نصب و پیاده‌سازی سیستم نرم افزاری نخواهید داشت. همچنین هیچ هزینه‌ای بابت خرید تجهیزات سخت افزاری نمی‌کنید و نگران استخدام نیرو برای پشتیبانی فنی از سیستم نیستید. در ایران از معدود شرکت‌هایی که موفق شده مودل را بر بستر ابری ارائه دهد شرکت داده رایانش ابری پردیس است که این سرویس را با نام تجاری "یک کلاس" YekClass ارائه می‌دهد.

از معایب سامانه های ابری این است که برخی تغییرات بنیادی، بر روی همه مراکز اعمال می شود. هر چند همانطور که در سوال آخر در بخش بالا اشاره شد این بخش‌ها نیز به صورت جداگانه برای هر مرکز قابل تعریف است.

بهتر از پیام رسان را همان پیام رسان بدانیم. در هیچ حالتی (نه نسخه‌های خارجی و نه بومی) نمی‌توان آن را با هیچ مدلی از استانداردهای آموزش مجازی، پلتفرم مناسبی برای آموزش در نظر گرفت. وجود پیام رسان‌ها بر روی گوشی والدین و معلمین هر چند آن را سهل الوصل کرده، اما باید در نظر داشت که عملا کیفیت آموزش را به حداقل رسانده است و دردسرهای عدیده‌ای برای معلمین بوجود آورده و بر حجم کار آنها افزوده است.